มารยาท “ประสามิตร”​ ในหอสมุด “ประสานมิตร”

บรรณารักษ์ท่านหนึ่งเปิดประเด็นว่าด้วยมารยาทในการใช้ห้องสมุดไว้น่าสนใจ เชิญคลิ๊ก เชื้อเชิญให้เราต้องหันกลับมาดูตัวเอง ในหอสมุดกลางประสานมิตร มีหลายสิ่งที่น่าหยิบยกขึ้นอภิปรายท้วงติง เพราะสิ่งที่เข้าใจว่า “ใคร ๆ เขาก็ทำกัน” อาจจะใช้ได้แต่เฉพาะหอสมุดที่ประสานมิตรเท่านั้น หากเกิดขึ้นที่อื่นเขาอาจเชิญพวกคุณ… ออก…

(และขอให้เข้าใจว่า สิ่งที่กำลังจะบรรยายต่อไปนี้ เป็น subjective ของผู้เขียนเพียงผู้เดียว ไม่อาจอ้างเป็นความถูกต้องได้ และพร้อมจะรับฟังความเห็นโต้แย้งในทุกกรณี)

จากประสบการณ์ในหอสมุดของมหาวิิทยาลัยใหญ่ ๆ เชื่อว่า ไม่มีที่ไหนจะหนวกหูเท่าที่ประสานมิตร ลองซาวด์เช็คดูแล้ว ปรากฎว่าไม่พบความต่างเชิงสาระระหว่างหอสมุดกับเบเกอรี่ใต้ตึกไข่ดาว แค่ปรับวอลลุ่มให้ดังสักนิด นั่นหละ…​ เบเกอรี่ดี ๆ นี่เอง แม้จะค่อยกว่า แต่อย่าลืมว่าในห้องสมุดคือพื้นที่ที่เรียกร้องความเงียบเป็นพิเศษ

คุณจะพบเห็นอะไรบ้างในห้องสมุดประสานมิตร

งานกลุ่ม – นักศึกษาไม่ว่าดีกรีไหนไม่เกรงใจที่จะใช้เป็นที่ทำงานกลุ่ม นึกออกใช่ไหนว่างานกลุ่มเขาทำกันอย่างไร และใช้ระดับเสียงแค่ไหน สักวันหนึ่ง โน้ตบุ๊คคงไม่พอกำลัง อาจมีใครยกพริ้นเตอร์ขึ้นไปปริ้นงานกันจะจะ

ติวหนังสือ – แน่นอนว่าติวกับเป็นหมู่คณะ แล้วบรรยากาศการติวหนังสือระหว่างหมู่สหาย เป็นกิจกรรมบันเทิงแค่ไหน แล้วก็มีบ้างที่นักศึกษาป.ตรี รับจ๊อบสอนหนังสือเด็กสาธิตบ้าง ก็พึ่งพาห้องสมุดเป็นห้องเรียน

จริงอยู่ว่ามีห้องทำงานกลุ่มเตรียมไว้เฉพาะ แต่ก็น้อยนิดเดียว แถมยังกักเก็บเสียงหัวเราะเฮฮาเอาไว้ไม่อยู่เสียด้วย ทำให้บรรดาหมู่ชนผู้ใช้เสียงส่วนใหญ่กระจัดกระจายอยู่เต็มไปหมด เด็กป.ตรี ดีหน่อย พอข้าพเจ้าถลึงตาใส่ก็รู้สึกสำนึกตัว แต่เจ้าพวกป.โท จำพวกเอ็มบีเอเนี่ยะหละมั้ง ไม่ยักรู้สึกรู้สา แน่นอนว่ากิจกรรมทั้งสองเกี่ยวกับการเรียนและความรู้ ทว่า ห้องสมุดมีเพื่อค้นคว้าหาความรู้เฉพาะตัว เป็นสถานที่ที่สมควรเคารพความเป็นปัจเจกซึ่งกันและกัน

ห้องสมุดมีวินัยไม่ต่างจากคุกหรือค่ายทหาร ต่างแต่ว่าไม่มีใครบังคับให้คุณต้องเข้าห้องสมุด เป็นเสรีภาพของบุคคลที่จะพาตัวเองเข้าไปอยู่ในนั้น ย่อมต้องเคารพระเบียบวินัย ซึ่งเป็นระเบียบวินัยที่อ้างอิงจากปรัชญาของห้องสมุดเอง

ทราบมาว่าที่หอสมุดกลางของจุฬาฯ ถ้าบรรณารักษ์เห็นนักศึกษาคนไหนใช้ห้องสมุดเป็นที่สอนหนังสือเด็กนักเรียน จะถูกเชิญออกทันที เพราะเขาสงวนที่ไว้สำหรับคนที่ต้องการศึกษาค้นคว้าจริง ๆ รู้จักหารายได้พิเศษไม่ต้องพึ่งเงินบุพการีเป็นเรื่องน่าชมเชย แต่สมควรทำที่อื่นไม่ใช่ในห้องสมุดสาธารณะ

ข้าพเจ้าเชื่อว่าทุกวันนี้ ห้องสมุดทุกแห่งโอนอ่อนตามยุคสมัย จึงไม่แปลกที่จะกลายเป็นโชว์รูมโน้ตบุ๊ค ใครจะหาปลั๊กไฟเสียบ มีบริการแน่นอนในห้องสมุด ไม่แปลกหรอกกับเสียงเปิด-ปิดเครื่องหรือวินโดว์ แต่ที่ข้าพเจ้าพบครั้งหนึ่ง คนคนนั้นเกิดอะไรไม่ทราบ เครื่องของเขาส่งเสียง “เคล้ง” “เคล้ง” “เคล้ง” หลายสิบรอบ กินเวลาร่วมชั่วโมง คงคิดว่าไอ้เสียงเตือน error ของวินโดว์มันไพเราะเสียเต็มประดา พระเจ้าช่วย… ช่วยปิดเสียงมันหน่อยได้ไหมว่ะ… โชคดีที่ไม่ได้เป็นไมเกรน เลยได้แต่หอบข้าวของย้ายที่หนีไปที่อื่น แต่ถ้าเกิดเป็นขึ้นมาจริง… คงมีเรื่อง…

แต่จะว่าไปแล้ว การกล่าวหาแต่นักศึกษาฝ่ายเดียวก็ดูจะไม่เป็นธรรมนัก ทำไมกิจกรรมอันไม่สมควรถึงไปอยู่ในห้องสมุดได้?

ก็เพราะว่าไม่มีที่ทางสำหรับเรื่องพวกนี้ ไม่รู้ว่ามหา’ลัยนี้มันเป็นบ้าอะไรกัน ตกเย็นเสร็จสิ้นคาบเรียนก็ปิดห้องปิดตึกลั่นกุญแจ นักศึกษาจะไปหาโต๊ะหาเก้าอี้ที่ไหน มหา’ลัยนี้ลงทุนก่อสร้างมากมาย แต่แค่จัดหาโต๊ะเก้าอี้ที่ทำงาน… ขอโทษเหอะ สิบกว่าปีที่ผ่านมามีเท่าไหร่ก็เท่านั้น แถมไอ้ที่มีอยู่น้อยนิดก็มืดสนิทไม่มีไฟฟ้า

ที่น่าเวทนาอย่างเห็นได้ชัดก็พวกเด็กศิลปกรรม มีที่ทำงานโก้หรูเป็นพลาซ่าทีเดียว แต่โทษเหอะ… ตกเย็นก็ปิดประตูลงกลอน นักเรียนศิลปะต้องการพื้นที่ทำงานมากกว่าสาขาอื่นไม่ใช่หรือ… กลับต้องเร่ร่อนหอบงานมานั่งทำหน้าห้องสมุดที่เข้าใจดีเปิดไฟสว่าง แต่ก็ไม่พอ เห็นเด็กหลายคนก็หอบกระดานรองเขียน กระดาษ สี มานั่งระบาย นั่งตัดปะ กันเป็นกลุ่มในห้องสมุด กลัวว่าคณะตัวเองจะสกปรก เลยปล่อยให้เด็กมาทำสกปรกข้างนอก ฉลาดจัง…

พอตกเย็น ก็เหมือนกับว่าย่อมหาวิทยาลัยทั้งหมดมายัดไส่ไว้ในตึกหกชั้น แล้วมันจะไม่หนวกหูได้อย่างไรกัน

ข้าพเจ้าคิดว่าหอสมุดประสานมิตรรับภาระหน้าที่หนักเกินความจำเป็น ฟังก์ชั่นอันเบี่ยงเบนไปจากมาตรฐานตอบสนองวิถีวัฒนธรรมของมหาวิทยาลัยก้นซอยแห่งนี้

tags: ห้องสมุด | มารยาท | การใช้ห้องสมุด